Јаје у зиду Кастела

Jaje u zidu Kastela

U nameri da pojačaju vezivno svojstvo krečnog maltera kojim su tada zidali, graditelji su u njega dodavali i jaja, kaže arheolog Goran Simonović
Radovi na Kastelu

Od našeg stalnog dopisnika

Banjaluka – Na Kastelu su već gotovo mesec dana u toku radovi na prvoj fazi Projekta revitalizacije i rekonstrukcije tvrđave Kastel, najstarijeg i najvrednijeg kulturnoistorijskog spomenika u Banjaluci. Ovu fazu finansira Evropska unija, sredstvima u visini od 2,5 miliona evra. Projekat je sačinilo preduzeće „Građenje” iz Istočnog Sarajeva, a izvođač je preduzeće „Porobić” iz Trebinja.

„Trenutno se radi na prostoru istočnog dvorišta tvrđave Kastel, na rekonstrukciji bedema koji sa južne strane zatvara ovo dvorište, kao i obnovi razrušene kule na istom bedemu. Pored toga počelo se sa rekonstrukcijom takozvane kamene zgrade, u kojoj će nakon završetka radova biti smešten Gradski muzej“, rekao je našem listu arheolog Goran Simonović.

On je dodao da sa Slavicom Arsenijević, takođe arheologom Muzeja Republike Srpske, kontinuirano obilazio tvrđavu i radilište, i da su pri tome saznali za neke zanimljive nalaze koje su pronašli radnici prilikom radova na bedemu.

„Radnici su prilikom raziđivanja gornje zone bedema u njegovoj unutrašnjosti, u malteru, pronašli, potpuno očuvano jaje. Pošto se zna da je bedem, kao i ostali, danas vidljivi delovi utvrđenja, nastao u periodu turske vladavine, u vreme velikog građenja i dograđivanja fortifikacije na ušću Crkvene u Vrbas, između kraja 16. i početka 18. veka, prema okolnostima nalaza, možemo sa sigurnošću tvrditi da je i jaje dospelo u zid, u to vreme, prilikom gradnje bedema“, kazao je Simonović.

Ovaj zanimljivi nalaz, objasnio je naš sagovornik, dobiće svoje mesto na nekoj budućoj muzejskoj postavci o istoriji Kastela. Ovaj detalj ukazuje da su graditelji u nameri da pojačaju vezivno svojstvo krečnog maltera kojim su tada zidali, u njega dodavali i jaja.

„Raziđivanje dela bedema je arheolozima Muzeja RS bila izvanredna prilika da se na licu mesta upoznaju sa načinom zidanja utvrđenja u tursko doba. Tako su na mestima unutar bedema, gde su pronađeni veliki kovani klinovi, uočeni ostaci horizontalno postavljane armature od drvenih greda koja je bila povezana pomenutim klinovima“, rekao je Simonović.

U sklopu radova na južnom bedemu od rastinja i šuta oslobađa se sa njegove spoljne, jugoistočne, strane, zakošeni, nagnuti zid, za koji je karakteristično da je građen na drugačiji način u odnosu na ostale delove ovog bedema, što arheolozima ukazuje na hronološku razliku između vremena njegovog nastanka i vremena nastanka ostalih delova bedema. Planirano je da on, u okviru rekonstrukcije, bude razidan, blokovi sedre kojima je građen obeleženi, te ponovo sazidan u uspravnom položaju.

Arheolozi se nadaju da će građevinski radovi, preduzeti tokom realizacije Projekta revitalizacije, doprineti rasvetljavanju i preciznijem određivanju faza zidanja ovog složenog tvrđavskog sistema.

„Muzej Republike Srpske priprema predlog projekta sistematskog arheološkog istraživanja lokaliteta na kome je sagrađena tvrđava Kastel, jer smatra da je upravo započeti Projekat revitalizacije i rekonstrukcije dobar povod da se nastave arheološka istraživanja na ovom lokalitetu, mestu na kome se kriju odgovori na mnoga pitanja koja se tiču nastanka i razvoja današnje Banjaluke“, istakao je Goran Simonović.

Arheološka istraživanja lokaliteta Kastel započela su početkom sedamdesetih godina dvadesetog veka i pokazala su da najstariji tragovi potiču čak iz vremena eneolita, s početka drugog milenijuma pre nove ere, a postoje i indicije da je čovek na njemu boravio i u doba mlađeg paleolita. Treba imati u vidu da je do sada istražen samo manji deo ovog kompleksnog i slojevitog lokaliteta, smeštenog u srcu Banjaluke. Arheolozi Muzeja RS veruju da će njihov predlog projekta sistematskog arheološkog istraživanja lokaliteta Kastel naići na pozitivan odgovor i kod nadležnih institucija i u javnosti.

Boro Marić
objavljeno: 19.06.2013