http://www.bhrt.ba/zivotni-stil/zanimljivosti/turski-arheolozi-na-kosovu-otkrili-crkvu-iz-4-vijeka/
Turski arheolozi na Kosovu otkrili crkvu iz 4. vijeka
Ekipa turskih arheologa, na čelu sa profesorom Halukom Çetinkayom, pronašla je crkvu iz 4. vijeka na arheološkoj lokaciji Ulpijana na teritoriji opštine Gračanica, nedaleko od Prištine. Ulpijana (lat. Ulpiana) predstavlja ostatke najznačajnijeg i najvećeg rimskog naselja na ovom području i datira iz perioda od 1. do 6. vijeka nove ere.
Haluk Çetinkaya, profesor “Mimar Sinan” univerziteta u Istanbulu u razgovoru za agenciju Anadolija kaže da je njegova ekipa 2012. godine, kada je i potpisan ugovor o saradnji sa Ministarstvom kulture Kosova, pronašla najprije krstionicu, a prošle godine i jedan dio crkve.
“Ove godine smo pronašli kompletnu crkvu i počeli smo kopanje. Naši pronalasci krstionica i crkva su iz 4. vijeka, samo što crkva ima i svoju drugu etapu. U 4. vijeku je srušena u zemljotresu, pa obnovljena u 5. vijeku”, kaže profesor Çetinkaya.
Crkva je visoka od 18 do 19 metara. Do sada je otkrivena skoro jedna trećina crkve, a za sljedeću godinu je planirano iskopavanje središnjeg dijela koji je pokriven zemljom i tek tada će crkva biti potpuno otkrivena.
“Kada se rade arheološki radovi postoji nekoliko važnih stvari o procjeni starosti. Prvo materijali pronađeni ovdje, drugo pronađen novac i treće je procjena starosti prema pronađenim kostima. Na primjer, ovdje iza nas, pored pronađene krstionice, nalazi se i nekoliko grobova. Mi smo kosti poslali u laboratoriju i na taj način smo saznali da su iz 5. vijeka. Takođe, ovdje smo do ove godine pronašli 101 novčić i skoro svi koji mogu da se pročitaju pripadaju 4. vijeku. Istovremeno pronađene cigle nam pomažu u procjeni starosti”, kaže arheolog Çetinkaya.
U sredini krstionice nalazi se krst od cigli, koji su arheolozi ogradili i ojačali daskama kako bi bio sačuvan. Inače položaj krsta, takođe, ukazuje na starost crkve.
“U prvoj četvrtini 5. vijeka po naredbi cara zabranjeno je postavljanje krsta na pod. Pošto se u ovoj crkvi krst nalazi na podu, znamo da crkva pripada ranom 5. vijeku. Znamo i da postoje dvije etape, pošto se nalaze dva različita zida. Donji zid je iz 4. vijka, a drugi zid je sa kraja 4. ili početka 5. vijeka. Prvi zid je srušen zbog zemljotresa.”
U crkvi su pronađeni mozaici, koji se sa puno pažnje iskopavaju i čiste. Prema riječima profesora Çetinkaya, na mozaicima se nalazi zemlja i prljavština stara nekoliko vijekova, pa je za čišćenje 5 cm mozaika potreban skoro jedan cijeli dan.
Turska ekipa, koju čine po dva-tri arheologa i četiri-pet studenata od 2012. godine, svakog ljeta po dva mjeseca radi na lokaciji Ulpijana.
Ulpijana se otvara za arheoturizam
Arheolog Milot Berisha, rukovodilac arheloških istraživanja na lokalitetu Ulpiana ispred Arheološkog instituta Kosova kaže da je Ulpijana stari rimski grad, koji je kasnije nazvan Justinijana Segunda (lat. Iustiniana Secunda).
“Grad obuhvata bedeme koji se prostiru na 35,6 hekatara, onda rimski garnizon obuhvata 16 hektara ili kastrum, imamo tri nekropole i supburbiju. Mi mislimo da se ovaj grad prostire na oko 100 do 120 hektara površine u opštini Gračanica”, kaže Berisha.
On napominje da su kosovski stručnjaci na iskopavanjima sarađivali od 2008. sa nemačkim kolegama sa kojima su urađena i geofizička istraživanja savremenim tehničkim metodama na površini od oko 50 hektara na kojima se grad Ulpijana prostire, a potom je 2012. krenula i saradnja sa turskim stručnjacima.
“Ove godine osim što istražujemo i iskopavamo radimo i konzervaciju zidova i strukture, restauraciju i konsolidaciju tih struktura i onda idemo dalje s infrastrukturom za arheoturizam”, kaže Berisha.
Očekuje se da će početkom novembra ove godine biti pripremljena prva infrastruktura za posjetioce.